score @ neyzen
Ζαχαρίας Χανεντές (Zaharya 1680 – 1750) Γόνος εύπορος οικογενείας που ασχολιόταν με το εμπόριο γούνας, γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Τούρκικες πηγές αναφέρουν ως έτος γέννησης το 1680 και έτος θανάτου το 1740 ή 1750, όμως αυτές οι αναφορές αμφισβητούνται. Αναφέρεται ότι κατοικούσε σε ένα από τα προάστια του Βοσπόρου, ανάμεσα στο Μπεμπέκι και στα Θεραπειά, όπου μακριά από το πλήθος ζούσε μοναχικά, έχοντας διαρκή ενασχόληση με τη μουσική. Σύμφωνα πάντα με τουρκικές πηγές, ήταν τραγουδιστής στο σεράι στα χρόνια των σουλτάνων Αχμέτ Γ´ (1703-1730) και Μαχμούτ Α´ (1730-1754). Υπήρξε φίλος, μαθητής αλλά και δάσκαλος του πρωτοψάλτη Δανιήλ (π. 1789), μαθητής στην εκκλησιαστική και δάσκαλος στην “εξωτερική” μουσική. Είναι άλλωστε χαρακτηριστική η πρώτη άμεση αναφορά για τον Ζαχαρία, στα χειρόγραφα Ξηροποτάμου 318 και Βατοπεδίου 1427, τα οποία εκδόθηκαν το 1818: “Ζαχαρίας ο χανεντές, εν αρχή του ΙΖ αιώνος, μαθητής πολλών, ατελής δε μείνας της έσω μουσικής, ευδοκίμησεν υπερβαλλόντως εν τη έξω”. Σε χειρόγραφα περιοδικά της εποχής του, αναφέρεται ως “Mir Cemil” (“Θεσπέσιος Κύριος”), γεγονός που οδήγησε σε υποθέσεις πως έγινε μουσουλμάνος προς το τέλος της ζωής του. Σε ανέκδοτη βιογραφία του ο Ραούφ Γεκτά Μπέι (1871 - 1935) γράφει ότι ο Ζαχαρίας έψαλλε και σε τεκέδες (μοναστήρια) των Μεβλεβί. Τούρκοι μελετητές, συμφωνούν ότι υπήρξε ο σημαντικότερος συνθέτης έργων για φωνή της Κλασσικής Οθωμανικής Μουσικής. Μελοποίησε εκκλησιαστικά μέλη (ιδίως λαμπρούς καλοφωνικούς ειρμούς, όπως: «Φρικτόν το βήμα σου», που βρίσκεται στον 277 Κώδικα της Μονής Ξηροποτάμου με την αναγγελία «…το δε μέλος κυρίου Ζαχαρίου του μουσικωτάτου της Περσικής Τέχνης». Όμως η μουσική του ιδιοφυΐα αποτυπώθηκε στη σύνθεση πολλών και έντεχνων αστικών τραγουδιών, που (ως προς την τέχνη και το ρυθμό τους) θεωρούνται απαράμιλλα. Από τις εκατό και πλέον συνθέσεις του κοσμικής μουσικής, σώζονται μόνο είκοσι μία. Στα οργανικά κομμάτια του και τα γνωστά: «Ραστ Μπεστέ», «Χουσεϊνί Αγκίρ Σεμάι» και «Ουζάλ γιουρούκ σεμάι» (σε Ήχο πλάγιο Β’). Σύμφωνα με τον Κυριακό Φιλοξένη, στα έργα του ανήκει επίσης και συλλογή ελληνικών τραγουδιών με τίτλο “Ευτέρπη”, που μετά το θάνατό του: “εξεδόθη δε εξηγηθείσα παρά Θεοδώρου του Φωκαέως και Σταυράκη του χανεντέ, αλλ’ ουδαμού αναφέρεται το όνομα του γνησίου ποιητού Ζαχαρίου του χανεντέ (μελωδού)”.